Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się nie tylko z obowiązkiem rzetelnego rozliczania się z urzędem skarbowym, ale również z ryzykiem poddania firmy kontroli podatkowej. Dla wielu przedsiębiorców sama myśl o kontroli skarbowej budzi niepokój, jednak warto pamiętać, że nie każda kontrola oznacza kłopoty. Urzędy skarbowe kierują się określonymi kryteriami przy wyborze firm do kontroli i najczęściej podejmują działania w przypadku konkretnych sygnałów o nieprawidłowościach. W tym artykule omówimy, jakie są najczęstsze przyczyny kontroli skarbowych w firmach, czego dotyczą i jak się do nich przygotować, by uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji.
Jednym z głównych powodów wszczęcia kontroli skarbowej są błędy lub niezgodności w deklaracjach podatkowych, zwłaszcza w zakresie VAT i CIT. Organy podatkowe skrupulatnie analizują dane przesyłane przez przedsiębiorców, porównując je z danymi z systemów informatycznych (np. JPK).
Najczęstsze nieprawidłowości to:
rozbieżności pomiędzy deklaracją VAT a plikiem JPK,
zawyżone kwoty podatku naliczonego,
częste wnioski o zwrot VAT przy niskich obrotach,
brak zgodności między przychodami a kosztami wykazywanymi w PIT/CIT.
Takie przypadki automatycznie zwracają uwagę urzędników, którzy mogą podjąć decyzję o przeprowadzeniu kontroli.
Jeśli firma nagle zaczyna wykazywać bardzo wysokie obroty lub deklaruje wyjątkowo duże straty, może to wzbudzić podejrzenia urzędu skarbowego. Tego typu zmiany mogą świadczyć o nieprawidłowościach w księgowości lub próbie unikania opodatkowania.
Najczęściej kontrolowane są sytuacje, w których:
firma notuje skokowy wzrost przychodów bez widocznych przyczyn rynkowych,
pojawiają się duże koszty bez potwierdzenia ich zasadności,
przedsiębiorstwo przez kilka lat wykazuje straty i jednocześnie wnioskuje o zwrot podatków.
Urzędy skarbowe analizują sprawozdania finansowe i porównują je z danymi z poprzednich okresów, szukając podejrzanych anomalii.
Kolejną częstą przyczyną kontroli jest współpraca z kontrahentami z zagranicy, szczególnie z tzw. rajów podatkowych lub państw o niskich standardach transparentności finansowej. Urząd skarbowy może podejrzewać, że tego typu działania służą unikaniu opodatkowania.
Kontrole dotyczą najczęściej firm, które:
przeprowadzają transakcje z podmiotami z krajów o podwyższonym ryzyku podatkowym,
stosują agresywną optymalizację podatkową,
nie przedstawiają dokumentacji cen transferowych, mimo przekroczenia progów transakcyjnych,
wykazują bardzo niskie marże przy dużych obrotach zagranicznych.
Organy podatkowe szczególnie uważnie analizują tego typu przypadki i mogą domagać się dodatkowych wyjaśnień oraz dokumentacji potwierdzającej legalność i zasadność transakcji.
Brak rzetelnej dokumentacji to kolejny powód, dla którego przedsiębiorca może zostać poddany kontroli skarbowej. Urzędnicy zwracają uwagę na to, czy faktury są prawidłowo wystawiane, czy istnieją fizyczne dowody transakcji oraz czy zgadzają się zapisy w ewidencjach księgowych.
Do najczęściej kontrolowanych nieprawidłowości należą:
brak faktur zakupowych lub sprzedażowych,
fikcyjne koszty generowane na podstawie nieistniejących transakcji,
rozliczanie prywatnych wydatków jako kosztów firmowych,
niewłaściwe prowadzenie ewidencji środków trwałych.
Zbyt duża ilość błędów w dokumentach lub rażące uchybienia mogą skutkować nie tylko korektą rozliczeń, ale także nałożeniem sankcji finansowych.
Choć urzędy skarbowe korzystają z analizy danych systemowych, do wszczęcia kontroli może dojść również na skutek informacji otrzymanych z zewnątrz. Bardzo często są to anonimowe donosy byłych pracowników, kontrahentów lub nawet konkurencji.
Donosy mogą dotyczyć:
nielegalnego zatrudniania pracowników „na czarno”,
zaniżania przychodów lub zawyżania kosztów,
ukrywania obrotów i nieewidencjonowania sprzedaży.
W niektórych przypadkach kontrola może być także wynikiem losowego wyboru, chociaż coraz częściej urzędy skarbowe bazują na algorytmach, które typują firmy do kontroli na podstawie ryzyka podatkowego.
Tak, urząd skarbowy ma prawo skontrolować każdą działalność gospodarczą. Często jednak wybór firm opiera się na analizie ryzyka i wskazaniach systemów informatycznych.
Najczęściej urząd skarbowy żąda faktur, ewidencji VAT, raportów księgowych, deklaracji podatkowych i umów. W przypadku kontroli transakcji z zagranicą – także dokumentacji cen transferowych.
Zwykle kontrola trwa od kilku dni do kilku tygodni. W przypadku skomplikowanych spraw może zostać przedłużona, ale urząd ma obowiązek poinformować o tym przedsiębiorcę.
Tak, kontrola podatkowa musi zostać zapowiedziana minimum 7 dni wcześniej, z wyjątkiem sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa podatkowego.
Warto skontaktować się z księgowym lub prawnikiem, przygotować niezbędne dokumenty i zadbać o pełną przejrzystość. Dobrze przygotowana firma może przejść kontrolę bez większych problemów.
Najczęstsze przyczyny kontroli skarbowych w firmach to błędy w deklaracjach podatkowych, nieprawidłowości w dokumentacji, nagłe zmiany w obrotach oraz podejrzane transakcje z podmiotami zagranicznymi. Przedsiębiorcy mogą zminimalizować ryzyko kontroli poprzez rzetelne prowadzenie księgowości, regularne przeglądy dokumentacji oraz konsultacje z doradcą podatkowym. Przejrzystość i zgodność z przepisami to najlepsza ochrona przed nieprzyjemnymi konsekwencjami kontroli.
71 307 15 00
biuro@lucrumsilesia.pl
ul. Powstańców Śląskich 121/211, 53-332, Wrocław
